Παλαιολιθική τέχνη στο Σπήλαιο της Αλταμίρα

Το Σπήλαιο της Αλταμίρα βρίσκεται στην Βόρεια Ισπανία, 30 χιλιόμετρα μακριά από την πρωτεύουσα Σανταντέρ της επαρχίας Κανταβρία. Είναι διάσημο για τις σπουδαίες πολύχρωμες σπηλαιογραφίες του που ανάγονται στην παλαιολιθική εποχή και απεικονίζουν σκηνές κυνηγιού καθώς και διάφορα ζώα της τοπικής πανίδας.Σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες,οι παλαιότερες από τις σπηλαιογραφίες που υπάρχουν μέσα στο σπήλαιο χρονολογούνται μέχρι και 36.000 χρόνια πριν(!).Αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO από το 1985.

Η ανακάλυψη της Αλταμίρα

Το σπήλαιο της Αλταμίρα ανακαλύφθηκε τυχαία από έναν κυνηγό,τον Μοντέστο Κουμπίλας το 1868.Το 1876 το σπήλαιο επισκέφθηκε ένας ντόπιος ευγενής ονόματι Μαρσελίνο Σανζ,ο οποίος ήταν και ερασιτέχνης αρχαιολόγος.Τρία χρόνια αργότερα το 1879 ο Σανζ θα επιστρέψει ξανά στο σπήλαιο μαζί με την οκτάχρονη κόρη του και θα ξεκινήσει τις ανασκαφές στην είσοδο του σπηλαίου εισέρχοντας έτσι στον πρώτο θάλαμο.Εκεί θα ανακαλύψει τις διάφορες ζωγραφιές σπάνιας ομορφιάς στα τείχη του σπηλαίου,μαζί με κόκκαλα ζώων και πέτρινα εργαλεία.Πεπεισμένος για την αυθεντικότητα της πρώιμης αυτής μορφής τέχνης και το γεγονός ότι χρονολογείται από την παλαιολιθική εποχή,θα εκδόσει το 1880 περιγραφές που αφορούσαν τα πρόσφατα ευρήματα του.

Οι περισσότεροι μελετητές της προϊστορικής εποχής θα διαφωνήσουν,υποστηρίζοντας πως οι σπηλαιογραφίες του Αλταμίρα είναι προϊόν πλαστογραφίας και δεν προέρχονται από την αρχαιότητα,αρνούμενοι να πιστέψουν πως οι παλαιολιθικοί άνθρωποι είχαν τις ικανότητες για τέτοιου είδους κομψοτεχνήματα.Οι ισχυρισμοί αυτοί θα καταρρεύσουν με την ανακάλυψη και άλλων σπηλαίων στην περιοχή με παρόμοιες σπηλαιογραφίες.

Οι σπηλαιογραφίες

Το σπήλαιο Αλταμίρα έχει μήκος περίπου 300 μέτρα και το ύψος κατά μήκος της σπηλιάς ποικίλει από 2 εώς 6 μέτρα.Οι ανασκαφές που διενεργήθηκαν στον προθάλαμο του σπηλαίου έφεραν στο φως μεγάλο αριθμό αρχαιολογικών ευρημάτων από την Σολουτραία Περίοδο (18.500 έτη πριν) και την Μαγδαληναία Περίοδο (16.590-11.000 έτη πριν) της Παλαιολιθικής Εποχής.Στο διάστημα μεταξύ των δύο αυτών περιόδων η σπηλιά κατοικούνταν αποκλειστικά από άγρια ζώα.Οι παλαιολιθικοί άνθρωποι της περιοχής κατοικούσαν κυρίως στην είσοδο της σπηλιάς ώστε να έχουν πρόσβαση στην πλούσια άγρια ζωή των πεδιάδων ανάμεσα στα γύρω βουνά καθώς και στις κοντινές ακτές.Παρόλο που η παρουσία τους περιορίστηκε στην είσοδο,ζωγραφιές και τεχνουργήματα βρέθηκαν καθ’όλη την έκταση του σπηλαίου.Υποστηρίζεται πως 13.000 χρόνια πριν ένας μεγάλος βράχος έπεσε μπροστά από την είσοδο της σπηλιάς σφραγίζοντας την και διατηρώντας το εσωτερικό της αναλλοίωτο ανά τα χρόνια.

Στον πλευρικό θάλαμο που περιέχει και τα περισσότερα τεχνουργήματα,οι καλλιτέχνες συχνά δούλευαν συρτοί χωρίς να βλέπουν όλη την οροφή λόγω του ύψους (1,2 εώς 2,7 μέτρα).Η οροφή είναι καλυμμένη με δίχρωμες ζωγραφιές με κόκκινο και μαύρο χρώμα και εγχαράξεις που απεικονίζουν βίσωνες,άλογα,γίδες μια ελαφίνα και άλλα ζώα.Ακόμη υπάρχουν οκτώ ανθρωπομορφικές φιγούρες,αποτυπώματα και στένσιλ παλάμης.Οι καλλιτέχνες χρησιμοποίησαν κυρίως κάρβουνο και ώχρα για το χρώμα.Μάλιστα η μαύρη μπογιά στα σχέδια της οροφής που αποτελούνταν κυρίως από κάρβουνο μπόρεσε να χρονολογηθεί στις αυγές του 21ου αιώνα με την μέθοδο ραδιοχρονολόγησης άνθρακα ανάμεσα στα 14.820 και 13.120 έτη πριν.

Επισκεψιμότητα

Το μνημείο υπήρξε ανοιχτό προς τους επισκέπτες για μικρές περιόδους την δεκαετία του 1970 και του 2000.Οι σπηλαιογραφίες φθείρονταν σιγά σιγά λόγω του διοξειδίου του άνθρακα και των υδρατμών της ανθρώπινης αναπνοής.Το σπήλαιο του Αλταμίρα έκλεισε προς επισκεψιμότητα το 1977 και άνοιξε ξανά το 1982 για περιορισμένη πρόσβαση. Εξαιτίας του μικρού αριθμού ανθρώπων που επιτρεπόταν ανα μέρα η περίοδος αναμονής έφτασε τα τρία χρόνια (!).Το 2001 κατασκευάστηκε ένα πιστό αντίγραφο του σπηλαίου από τον Μανουέλ Φρανκέλο και τον Σβεν Νέμπελ αναπαριστώντας το εσωτερικό της σπηλιάς μαζί με τις σπουδαίες σπηλαιογραφίες της.Εν τέλει το μνημείο έκλεισε οριστικά τις πύλες του για το κοινό το 2002.

Πρώτη Δημοσίευση
https://www.maxmag.gr/politismos/palaiolithiki-techni-sto-spilaio-tis-altamira
Γιώργος Ταυρίδης