Ματωμένα ράσα

Από αριστερά: Κοζάνης Ιωακείμ, Ηλείας Αντώνιος και παπα-Στάθης Κτενάς 

Ο μητροπολίτης Ηλείας Αντώνιος κατά κόσμον Αντώνιος Πολίτης, γεννήθηκε στη Σύρο στις 15-6-1890. Η δράση του ήταν πολύπλευρη και αξιόλογη. Εκτεινόταν από το φλογερό εκ του άμβωνος κήρυγμα μέχρι την γεωργική δουλειά κοντά στους γεωργούς του ΕΑΜ. Ένας πραγματικός Παπαφλέσσας της κατοχής. . .

 Αποφοίτησε από τη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και πέρασε από τις θέσεις του ιεροκήρυκα, του διακόνου και του πρεσβύτερου. Για τη συμμετοχή του στις επιχειρήσεις στο Μακεδονικό Μέτωπο, στον Ά Παγκόσμιο Πόλεμο και τη Μικρά Ασία ως Ιεροκήρυκας του Στρατού, τιμήθηκε με πλήθος μεταλλίων. Στις 24 Δεκεμβρίου του 1922 εξελέγη Μητροπολίτης Ηλείας και Ωλένης, επί "επαναστατικής" κυβέρνησης Ν. Πλαστήρα (...) Πύργος, 25 Μαρτίου 1944: "Ο Δεσπότης έφυγε.." Αναμφισβήτητα, ο ρόλος του Μητροπολίτη Αντώνιου στα χρόνια της Κατοχής στάθηκε καταλυτικός για την εξέλιξη των πραγμάτων στην ευρύτερη περιοχή του Πύργου (...) Στις 25 Μαρτίου του 1944, ο Μητροπολίτης Ηλείας Αντώνιος δημοσίευσε στην εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ Πύργου ένα κείμενο που αναφέρεται στην Επέτειο του 1821, ωστόσο το νόημα είναι επαναστατικό. Από την προηγούμενη ημέρα εκείνος είχε φθάσει με αμαξοστοιχία στην Αρχαία Ολυμπία και είχε ταχθεί στο πλευρό των ανταρτών. Ανήμερα της Εθνικής Επετείου φέρεται να παρακολούθησε παρέλαση του ΕΛΑΣ, μέλη του οποίου είχαν φθάσει από όλη την Πελοπόννησο για να τιμήσουν τον ιεράρχη. Η φυγή του μητροπολίτη εξέπληξε τούς πάντες. Οι Γερμανοί, όταν συνειδητοποίησαν τί συνέβη, άρχισαν τις συλλήψεις ιερέων της Μητροπόλεως και ιεροδιδασκάλων (οι οποίοι αφέθηκαν ελεύθεροι με παρέμβαση του Καζάζη), διέταξαν δε το κλείσιμο της ΠΑΤΡΙΣ. Στο μεταξύ, οι αντιστασιακές οργανώσεις ανακήρυξαν τον Αντώνιο, Αρχηγό του ΕΑΜ Πελοποννήσου. Ο δεσπότης περιόδευσε στην ορεινή Ολυμπία και Αρκαδία. Μίλησε σε δεκάδες χωριά και ο πύρινος λόγος του ξεσήκωνε. Ο Κ. Καραλής σημειώνει πως ο μητροπολίτης συναντήθηκε μεταξύ άλλων και με τον Άρη Βελουχιώτη, αρχηγό του ΕΛΑΣ, στη Γορτυνία. Στις 11-5-1944 στις Κορυσχάδες Ευρυτανίας θα συγκεντρωθούν οι αντιστασιακές δυνάμεις της χώρας σε ενός είδους εθνικό συμβούλιο. Ο Μητροπολίτης Αντώνιος θα είναι μεταξύ των επικεφαλής και θα εκπροσωπεί την Ηλεία και την Πελοπόννησο. Ο Αντώνιος επέστρεψε στον Πύργο κατά την Απελευθέρωση. Η τύχη του, όμως, είχε ήδη αποφασισθεί. Όπως συνέβη και με το Μητροπολίτη Κοζάνης Ιωακείμ, του αφαιρέθηκε η Μητρόπολη και παρέμεινε στην Αθήνα, ιερουργώντας σε ναό στο Αιγάλεω. Απεβίωσε στις 13 Νοεμβρίου του 1963 στο Αιγάλεω Αττικής όπου ζούσε από το 1946. Υπάρχει μάλιστα εκεί δρόμος με ονομασία στη μνήμη του. Ο τάφος του βρίσκεται στο Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών

-Τι έχεις είσαι άρρωστη; 
-Όχι Δέσποτα.
-Μα εσύ δεν μπορείς να αρθρώσεις λέξη,  τρέμεις. Ο μπαμπάς είναι καλά;
-Ναι Δέσποτα, είναι καλά.
-Τι γυρεύεις μονής αυτά τα σκοτάδια... βλέπεις τα καντήλια είναι λειψά γιατί το λάδι χρειάζεται για τους ανθρώπους. Οι  άγιοι ας περιμένουν,  δεν έχουν τόση ανάγκη.
- Να ήρθα στον Αϊ Γιώργη που είναι πολεμιστής.
- Να να είσαι σίγουρη βοηθάει γιατί γνωρίζει το δίκιο του αγώνα μας. Έχε εμπιστοσύνη, θα νικήσουμε.
-Δέσποτα να ανάψω το καντήλι του αγίου;
-Όχι μικρούλα,  ο Άγιος δεν θέλει τώρα τώρα λάδι το προσφέρει στα παιδιά. Άλλωστε είναι στο μέτωπο,  πολεμάει τους φασίστες δεν το είπαμε; Tον επιστράτευσαν κι αυτόν.

Περιλαμβάνεται στο "Ο Πύργος της Κατοχής" , συγγραφέας Γιάννη Νικολόπουλος, Πύργος,  2014