Ο Henry James OM* (Χένρυ
Τζέημς) ήταν Αμερικανο-Βρεττανός συγγραφέας
με αρκετά πολυσέλιδα μυθιστορήματα, που μερικά απ' αυτά θεωρούνται (κι είναι)
αριστουργηματικά, ήτανε σπουδαίος στυλίστας, οξυδερκής και βαθιά ατμοσφαιρικός
δημιουργός, που ξεκίνησε σα ρεαλιστής για να ωριμάσει και να εξελιχθεί σε
συγγραφέα υπαινικτικό που δίνει έμφαση στη λεπτομέρεια ανατέμνοντας τα βάθη της
ανθρώπινης ψυχής. Το έργο του χαρακτηρίστηκε από έντονο κοσμοπολιτισμό, λατρεία
προς την Ευρώπη κι ειδικότερα τη Βρεττανία. Οι οξυδερκείς περιγραφές των
Αμερικανών στην Ευρώπη, των αστικών σαλονιών, των αφελών συμπατριωτών μπρος
στους πιο προηγμένους πνευματικά Ευρωπαίους, οι διαφορές των 2 ηπείρων -η
αποξένωση των ανθρώπων, τα βάσανα των ανεξάρτητων γυναικών, ο γάμος κι οι
επιπτώσεις του, η καλυμμένη ομοφυλοφιλία, οι Βικτωριανοί κώδικες, η υποκρισία της αστικής τάξης,
κυριαρχούνε στα έργα του που σε συνδυασμό με τη λεπτότητα και το απαράμιλλο
ύφος του λόγου του, τα καθιστούν ακαταμάχητα. Θεωρείται βασική μεταβατική
φιγούρα μεταξύ λογοτεχνικού ρεαλισμού και λογοτεχνικού μοντερνισμού και θεωρείται από
πολλούς απ' τους μεγαλύτερους μυθιστοριογράφους στην αγγλική γλώσσα. Ήτανε γιος
του Henry James του πρεσβύτερου κι
αδελφός του φιλόσοφου και ψυχολόγου William James και της
ημερολογιογράφου Alice James.
___________________
* ΟΜ=Το Τάγμα της
Αξίας είναι ένα παράσημο αξίας για τα βασίλεια της Κοινοπολιτείας,
που αναγνωρίζει τη διακεκριμένη υπηρεσία στις ένοπλες δυνάμεις, την επιστήμη,
τη τέχνη, τη λογοτεχνία ή τη προώθηση του πολιτισμού. Ιδρύθηκε το 1902 από τον
Εδουάρδο Ζ', η είσοδος στο τάγμα παραμένει το προσωπικό δώρο του Κυρίαρχου του
-προς το παρόν του δισέγγονου του Εδουάρδου Ζ', Κάρολο Γ'- και περιορίζεται σε
24 ζωντανούς παραλήπτες από τα βασίλεια της Κοινοπολιτείας, συν ένα
περιορισμένο αριθμό των επίτιμων μελών. Ενώ όλα τα μέλη έχουν το δικαίωμα να
χρησιμοποιούν τα μεταγενέστερα γράμματα OM και να φοράνε το σήμα του τάγματος,
η προτεραιότητα του Τάγματος Αξίας μεταξύ άλλων τιμών διαφέρει μεταξύ των
χωρών.
------------------------------
Είναι περισσότερο γνωστός για τα μυθιστορήματά του που
ασχολούνται με την κοινωνική και συζυγική αλληλεπίδραση μεταξύ των εμιγκρέδων
Αμερικανών, των Άγγλων και των ηπειρωτικών Ευρωπαίων, όπως Το
Πορτραίτο Μιας Κυρίας. Τα μεταγενέστερα έργα του, όπως Οι
Πρεσβευτές, Τα Φτερά Του Περιστεριού και Το
Χρυσό Μπωλ, ήταν όλο και πιο πειραματικά. Περιγράφοντας εσωτερικές
καταστάσεις του νου και τη κοινωνική δυναμική των χαρακτήρων του, συχνά έγραφε
με ύφος που διφορούμενα ή αντιφατικά κίνητρα κι εντυπώσεις επικαλύπτονταν ή
αντιπαραβάλλονταν στη συζήτηση της ψυχής ενός χαρακτήρα. Για τη μοναδική
αμφισημία τους, καθώς και για άλλες πτυχές της σύνθεσής τους, τα τελευταία έργα
του έχουνε συγκριθεί με την ιμπρεσιονιστική ζωγραφική. Η νουβέλα
του The Turn of the Screw (Το Στρίψιμο Της Βίδας)
έχει κερδίσει τη φήμη ως η πιο αναλυμένη και διφορούμενη ιστορία φαντασμάτων
στην αγγλική γλώσσα και παραμένει το πιο ευρέως προσαρμοσμένο έργο του μεταξύ
άλλων. Έγραψε κι άλλες αξιόλογες ιστορίες φαντασμάτων όπως το The
Jolly Corner (Η χαρούμενη γωνιά). Δημοσίευσε
βιβλία κριτικής κι άρθρα ταξιδιών, βιογραφίας, αυτοβιογραφίας και θεατρικών
έργων.
Γεννήθηκε στο 21 Washington Place (απέναντι από τη
Washington Square) στη Νέα Υόρκη στις 15 Απρίλη 1843, μα έζησε
κυρίως στην Ευρώπη ως νεαρός και τελικά εγκαταστάθηκε στην Αγγλία, έγινε
Βρεττανός το 1915, έν έτος πριν το θάνατό του. Προτάθηκε για το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1911, το 1912 και το 1916. Ο Μπόρχες είπε: "Έχω
διαβάσει μερικές λογοτεχνίες της Ανατολής και της Δύσης. Έχω συντάξει μια
εγκυκλοπαιδική συλλογή φανταστικής λογοτεχνίας. Έχω μεταφράσει Κάφκα, Μέλβιλ και Μπλόι. Δεν ξέρω πιο ξένο έργο απ' αυτό του
Χένρυ Τζέημς". Κι όπως έγραψε ο T.S.Eliot, "Το επίκεντρο στα έργα του Τζέημς, δεν είναι κάποιος
χαρακτήρας ή έστω ομάδα χαρακτήρων μέσα σε μια πλοκή (...). Είναι πάντα μια
κατάσταση, μια σχέση, μια ατμόσφαιρα, που συνεισφέρουνφ τα πρόσωπα μόνον όσο
τους επιτρέπει ο συγγραφέας".
